Given name: Moryc Family name: Gelber
- NO
- Male
- Moryc
- Gelber
- Gruber, Aleksander Artymowicz, Artman
- Not in Warsaw
- Lwów
- Warszawa – Radna 4, Noakowskiego 12 m 75, ul. Nowy Zjazd, Łódź, Francja, USA
- Jewish
- bad
- hiding place in an apartment , in an apartment
- other danger, on a street, recognition
- 
                                        
                                        Żyd ukrywający się w lokalu redakcji „Prawdy”, który pragnie być użyteczny, siedzi zatem na podłodze i składa strona po stronie numer konspiracyjnego pisma. Uciekinier ze Lwowa. Pracuje krótko w księgarni Arcta na Nowym Świecie, tam poznaje Krzysztofa Dunina-Wąsowicza i Władysława Bartoszewskiego. Dostaje aryjskie papiery; przeprowadza się na Noakowskiego. Mieszkanie zostaje spalone, Gelber zostaje przewieziony do mieszkania na Nowym Zjeździe, gdzie w pokoju zastawionym szafą ukrywa się kilkunastu Żydów. Tam poznaje przyszłą żonę. Po wojnie emigrują do Francji, potem do Stanów. Dzięki jego zgłoszeniu Krzysztof Dunin-Wąsowicz w 1982 dostaje tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. Żyd ze Lwowa, ukrywający się w Warszawie. Pracował w księgarni Arcta na Nowym Świecie, tam poznał go Krzysztof Dunin Wąsowicz. Gdy Artymowicz z powodu złego wyglądu musiał odejść z pracy, Krzysztof pomógł mu znaleźć kolejne mieszkania i zorganizował pomoc finansową od Bundu. Mieszkał na Nowym Zjeździe, potem na Dolnym Żoliborzu u Stanisława Mara. 
- Poles operations, underground activity, housing, help, work, private/everyday life
- atmosphere , hosts, other help, Polish underground movement , contacts with other Jews , long-lasting help, individual help , one-off help, housing assistence , quarter/district, material help , work, with Aryan documents , acquaintances
- 
                                        
                                        „Wyrobiono mu papiery na nazwisko Aleksander Artymowicz i po paru dniach przewieziono do pustej kawalerki przy ul. Noakowskiego 12 m 75, a ponieważ zdradzał chęć wychodzenia na miasto (był pod tym względem jakoś słabo zrównoważony) zamknęliśmy go na klucz. Miałem nadzieję, że skakać z okna jednak nie będzie, mimo że jest zdenerwowany. Tam przynosiły mu jedzenie trzy moje koleżanki, z których jedna, Danuta Rokicka-Borowska, jest dziś pracownikiem naukowym Instytutu Historii PAN, druga to Stanisława Wdowińska. Artymowicz chciał pomagać w działalności konspiracyjnej, więc przywożono mu transport z drukarni prasy FOP, on ciął, falcował, pakował, a potem te paczki zabierały te same dziewczęta, które przynosiły mu żywność. W ten sposób stał się w pewnym sensie współpracownikiem organizacji katolickiej [czyli Frontu Odrodzenia Polski]. Pewnego dnia, kiedy go odwiedziłem, rzekł, że chciałby coś dla mnie zrobić. 
 -A co pan może dla mnie zrobić? Może kiedyś, po wojnie, teraz to nieważne.
 -A może... może by pan chciał, żebym ja się ochrzcił?
 Zaskoczony, zapewniałem, że mi to do niczego nie jest potrzebne”.
 Cyt. za:
 http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r1995-t2-n3_(4)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r1995-t2-n3_(4)-s49-94/Niepodleglosc_i_Pamiec-r1995-t2-n3_(4)-s49-94.pdf
 str. 63 – 64
 „[Gelber] Nie mógł tak po prostu wyjść na ulicę. Ale wpadliśmy z Władkiem na pewien pomysł. Pojechaliśmy do niego, obandażowaliśmy mu twarz tak, by zasłonić uszy i nos, i zawołaliśmy dorożkę. Dorożkarz domyślał się, kogo wieziemy, strasznie się bał, ale kazaliśmy mu jechać.
 (…)
 Wsiedliśmy do dorożki, posadziliśmy Artymowicza w środku, żeby wyglądało, że niby wieziemy chorego i przejechaliśmy tak przez całe miasto, aż do następnego lokalu, na Nowym Zjeździe, gdzie został na kolejne kilka miesięcy. Nosiłem mu jedzenie i pieniądze”.
 (Krzysztof Dunin-Wąsowicz, "Newsweek Historia", kwiecień 2013)
- 
                                        
                                        Relacja Janiny Dunin-Wąsowiczowej w książce "Ten jest z ojczyzny mojej". 
- s. 201-202
- 
            Related people:- 
                                
                                    Kann
 Maria
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Stranger)
                                                                                                            
                                                                    Jej matka jest kierowniczką apteki więziennej. Wpaja Marii przekonanie, że wszyscy ludzie są równi. Maria kończy pol... 
- 
                                
                                    Gelber
 Nieznane
                                                                    
                                                                    Żyd ze Lwowa, ukrywający się w Warszawie. Pracował w księgarni Arcta na Nowym Świecie, tam poznał go Krzysztof Dunin... 
- 
                                
                                    Dunin-Wąsowicz
 Krzysztof
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Aider )
                                                                                                            
                                                                    Związany z grupą "Płomienie" i SOB. Miał kontakty z Bundem, pomógł Artymowiczowi w ukrywaniu się w Warszaw... 
- 
                                
                                    Mar
 Stanisław 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Aider )
                                                                                                            
                                                                    Dziennikarz. Mieszkał u niego przez jakiś czas Artymowicz (Gelber). Po jego wyprowadzce Mar, który sam był zagrożony... 
- 
                                
                                    Berger
 Ludwik
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Aider )
                                                                                                            
                                                                    Członek organizacji podziemnej. Nie chciał umieścić Artymowicza w szopie na narzędzia na terenie ogródków działkowyc... 
- 
                                
                                    Bartoszewski
 Władysław
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Aider )
                                                                                                            
                                                                    Współpracuje z redakcją konspiracyjnego pisma „Prawda”. Aktywnie uczestniczy w pomocy niesionej Żydom, ukrywającym s... 
- 
                                
                                    Dunin-Wąsowiczowa
 Janina
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Aider )
                                                                                                            
                                                                    Żona Władysława Dunin-Wąsowicza, matka Krzysztofa, działacza SOB. Pomagała wyszukiwać lokale dla ukrywających się Ży... 
- 
                                
                                    Dunin-Wąsowicz
 Krzysztof
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Acquaintance / Aider )
                                                                                                            
                                                                    Syn Janiny i Władysława. Miał brata Marka. Jeszcze przed wojną należał do młodzieżowej organizacji socjalistycznej.... 
 Related places:- 
                                
                                    Radna 4
                                                                    
                                                                    Władysław Bartoszewski pomaga Marii Kann zdobyć pieniądze dla rodziny przechowującej żydowskie dziecko. 
- 
                                
                                    Nowy Zjazd
                                                                    
                                                                    W mieszkaniu na Nowym Zjeździe mieszkał Artymowicz. Sprawę ukrywania Żydów traktowano tu zarobkowo. 
- 
                                
                                    Dolny Żoliborz
                                                                    
                                                                    Mieszkanie Stanisława Mara, gdzie ukrywał się Artymowicz. 
- 
                                
                                    pokoik- magazyn pracy FOP
                                                                    
                                                                    W tym pokoiku ukrywał się Artymowicz. Pokoik przeznaczony był na magazyn prasy FOP. 
- 
                                
                                    Nowy Świat - księgarnia Arcta 35
                                                                    
                                                                    W księgarni tej pracował przez pewien czas Moryc Gelber (Golber), Żyd ze Lwowa ukrywający się pod nazwiskiem Aleksan... 
 Related events:- Maria Kann idzie do mieszkania, w którym mieści się redakcja „Praw... 1942 (Help / free of charge / long-lasting / housing/hiding place / emergency help / Independent Jewish actions ) ,
- Po utracie pracy w księgarni Arcta Artymowicz (Gelber), dzięi pomo... (Help / long-lasting / housing/hiding place / finance/money) ,
- Po wyprowadzce z Nowego Zjazdu Artymowicz ukrywał się na Dolnym Żo... (Help / long-lasting) ,
- Po wyprowadzce Artymowicza z Dolnego Żoliborza Władysław Bartoszew... (Help / housing/hiding place) ,
- W księgarni Arcta na Nowym Świecie pracował przez pewien czas Mory... (Independent Jewish actions / work) ,
 
- 
                                
                                    Kann
 Maria
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        (Stranger)